Đồng hạn nước về, đồng úng nước đi

Sinh thời, Bác Hồ nhiều lần về thăm, động viên và căn dặn cán bộ, Nhân dân Hưng Yên tích cực làm thủy lợi để phát triển sản xuất. Bác khẳng định “Nhân định thắng thiên”, “Làm thủy lợi khó nhọc trong vài năm để sung sướng muôn đời”; Bác dạy, muốn tăng năng suất lúa thì phải quan tâm đến nước, phân, cày sâu, chọn giống tốt, phải ứng dụng khoa học kỹ thuật… Thực hiện lời dạy của Bác, cán bộ, Nhân dân trong tỉnh đã phát huy truyền thống đoàn kết, thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển nông nghiệp.

Trạm bơm Mai Xá B (Tiên Lữ) được xây dựng đồng bộ, đáp ứng nhu cầu tưới, tiêu

“Làm thủy lợi khó nhọc trong vài năm để được sung sướng muôn đời”. Đó là lời căn dặn, động viên của Hồ Chủ tịch với Đảng bộ, Nhân dân huyện Tiên Lữ tại công trường thủy lợi Triều Dương ngày 5/1/1958. Những người làm thủy lợi thời kỳ đó có vai trò quan trọng để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hiệu quả, tăng sức chi viện cho chiến trường miền Nam ruột thịt và được Bác gọi là “chiến sỹ thủy lợi” mà thủy lợi là một mặt trận. Đặc biệt, các cụ già được Bác tặng thưởng huy hiệu của Bác để động viên, khích lệ, như cụ Đoàn Văn Kiêu, ở xã Trung Dũng, 83 tuổi nhưng vẫn là “thủ mai cừ khôi”. Dòng sông ấy được lấy tên là sông Bác Hồ, nay vẫn hiền hòa mang dòng nước mát tưới cho cây trồng của các xã thuộc hai huyện Tiên Lữ, Ân Thi. 

Sau cải cách ruộng đất năm 1954, dân cày có ruộng, song phương thức sản xuất lạc hậu, phương tiện sản xuất thiếu thốn, dịch bệnh hoành hành, hệ thống thủy lợi hầu như chưa có, sản xuất nông nghiệp gần như phụ thuộc vào thiên nhiên, năm nào mưa thuận, gió hòa thì được mùa, nắng nóng khô hạn, lũ lụt mất mùa.  Để khắc phục tình trạng này, Hưng Yên nổi lên và dẫn đầu miền Bắc 3 phong trào, trong đó có phong trào thủy lợi hóa. Trên các công trường, từ các cụ già đến trẻ nhỏ hăng hái thi đua xẻ đất, đắp bờ, không khí náo nhiệt như ngày hội. “Kiện tướng” thủy lợi Phạm Thị Vách, xã Hùng Cường, huyện Kim Động, nay thuộc thành phố Hưng Yên ngày ấy nhỏ nhắn nhưng lại lập công lớn trong phong trào thủy lợi ở địa phương. Lớn lên trong hoàn cảnh bốn bề sông nước, bà đã luôn xác định cho mình trách nhiệm, hăng hái công tác, sản xuất nông nghiệp, nhất là trên mặt trận thủy lợi. Bà nhớ lại, đầu năm 1960, Đảng bộ xã phát động đắp đê bối để ngăn nước sông Hồng xung quanh xã. Nhiều người bi quan cho rằng không thành công, nhưng bà tin là làm được. Bà vận động đội du kích, đoàn thanh niên xung phong làm trước. Sau đó được toàn dân hưởng ứng. Kết quả là đê bối đắp được. Bà còn nổi lên với chiến dịch quyết chiến, quyết thắng đào sông Tân Hưng, đại công trường thủy nông Bắc - Hưng - Hải… Ngay trong ngày Bác về trao cờ thủy lợi, trước cuộc mít tinh của trên 15 nghìn cán bộ, Nhân dân tỉnh nhà, Bác giới thiệu và trao huy hiệu của Người (lần thứ hai) cho Phạm Thị Vách, kiện tướng thủy lợi giỏi nhất tỉnh Hưng Yên (sau trở thành Anh hùng Lao động).

Bác Hồ nhiều lần về thăm, động viên và căn dặn cán bộ, Nhân dân Hưng Yên tích cực làm thủy lợi để phát triển sản xuất, Bác khẳng định “Nhân định thắng thiên”, “vắt đất ra nước, thay trời làm mưa”. Bác dạy, muốn tăng năng suất lúa thì phải quan tâm đến nước, phân, cày sâu, chọn giống tốt, phải ứng dụng khoa học kỹ thuật… Trong 10 lần về thăm Hưng Yên, 7 lần Bác đến thăm các công trình thủy lợi, động viên các xã có phong trào làm thủy lợi khá. Đặc biệt, năm 1961, tại phiên họp tổng kết hội nghị thủy lợi toàn miền Bắc họp tại thị xã Hưng Yên, Bác đã khen, tặng cờ “Làm thủy lợi khá nhất” cho cán bộ và Nhân dân Hưng Yên.

Từ năm 1958 đến năm 1961, hệ thống thủy lợi của tỉnh xây dựng được trên 3,2 nghìn km. Công trình đại thủy nông Bắc - Hưng - Hải lấy nước sông Hồng chống hạn cho 3 tỉnh Hưng Yên, Bắc Ninh và Hải Dương được xây dựng trong thời kỳ này. Cùng với hệ thống thủy lợi trong tỉnh, công trình đại thủy nông Bắc - Hưng - Hải đã đẩy lùi nạn lụt, hạn hán, mở rộng diện tích canh tác, tăng năng suất lúa và hoa màu khác. Trong quá trình đào đắp, công trình này được 4 lần Bác Hồ về thăm. Đến nay, cống Xuân Quan vẫn là “trái tim” của công trình “thế kỷ” - sông Bắc Hưng Hải, mang dòng nước ngọt đỏ nặng phù sa từ sông Hồng cho cây lúa, cây rau màu của 3 tỉnh mà chưa công trình nào thay thế được.

Thực hiện lời dạy của Bác “Làm đại thủy lợi thì nhà nước phải xuất tiền, Nhân dân phải xuất sức. Trung thủy lợi thì nhà nước và Nhân dân cùng làm. Tiểu thủy lợi thì do Nhân dân làm”, đến nay hệ thống công trình thủy lợi của tỉnh được đầu tư xây dựng khá đồng bộ, với phương châm “Nhà nước và Nhân dân cùng làm” đã phát huy hiệu quả cao phục vụ sản xuất và dân sinh. Học Bác, thực hiện lời dạy của Bác, trong những năm qua, tỉnh đã quan tâm dành hàng nghìn tỷ đồng để xây dựng các công trình thủy lợi trọng điểm; đồng thời, cán bộ, Nhân dân các địa phương đã phát huy truyền thống cần cù, sáng tạo trong lao động, sản xuất, chung sức, đồng lòng cải tạo, chỉnh trang, làm mới kênh mương, công trình thủy lợi. Những công trình lớn, có vai trò quyết định nâng cao năng lực tưới, tiêu phục vụ sản xuất, dân sinh đã được xây dựng thời gian qua như các công trình, dự án: Cải tạo, nâng cấp, mở rộng đê tả Sông Hồng, sông Đồng Quê - Cửu An, sông Điện Biên, sông Hòa Bình, sông Tây Tân Hưng…; các trạm bơm với mô hình khuôn viên xanh được đưa vào khai thác sử dụng như: Mai Xá B, Tam Đô, Triều Dương, La Tiến, Văn Phú B, Bảo Khê…

“Đồng hạn nước về, đồng úng nước đi”, với mục tiêu này, cùng với đầu tư kinh phí của Nhà nước, phong trào làm thủy lợi của Nhân dân ở các địa phương đã được khơi dậy và duy trì. Vào mùa làm thủy lợi đông xuân hằng năm, Nhân dân trong tỉnh đóng góp hàng nghìn ngày công lao động nạo vét, đào đắp hàng trăm nghìn km kênh mương để dẫn dòng nước mát cho cây trồng lên xanh. Trên các thửa ruộng đã được cày lật đất nằm nghiêng mình phơi nắng hanh hao của mùa đông, không khí làm thủy lợi đông xuân của nông dân xã Hải Triều (Tiên Lữ) nhộn nhịp, khẩn trương; những con kênh, bờ mương được nông dân đào đắp, vận chuyển từng khoanh đất để uốn nắn, khơi sâu chuẩn bị đón dòng nước đổ ải vụ lúa xuân. Bác Xuân, nông dân trong xã phấn khởi cho biết: Năm nào cũng vậy, đến mùa làm thủy lợi là Nhân dân trong xã lại hô hào cùng nhau đi làm thủy lợi. Xã, thôn tổ chức huy động phương tiện và hỗ trợ một phần kinh phí, mỗi nhà cử một người tham gia, nhà nào vướng bận công việc không tham gia được thì đóng góp bằng tiền. Vì thế, nhiều năm nay phong trào làm thủy lợi của xã được duy trì đều đặn, cây trồng quanh năm xanh tươi, năng suất, hiệu quả kinh tế được nâng cao, nhờ đó đời sống nông dân được cải thiện.

Với tư duy đổi mới, giải pháp sát thực tế, sự đồng lòng của Nhân dân, trong thời gian qua, hệ thống công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh được quan tâm đầu tư, toàn tỉnh đã kiên cố hóa được 450km kênh mương; xây dựng được 659 trạm bơm các loại; trong đó có 21 trạm bơm công suất lớn đã góp phần chủ động tưới, tiêu, phục vụ sản xuất. Những hình ảnh đồng ruộng khô nứt nẻ, ngập trắng nước giờ đã không còn, thay vào đó là sự chủ động để “Đồng hạn nước về, đồng úng nước đi”.

“Muốn no phải trồng màu, muốn giàu phải trồng cây công nghiệp”. Do vậy, với hệ thống thủy lợi đồng bộ, phát huy hiệu quả cao, nông dân trong tỉnh đã tích cực cải tạo vườn tạp, chọn cây trồng có giá trị kinh tế cao để sản xuất hàng hóa. Cây ăn quả, cây xuất khẩu có xu thế mở rộng. Quan hệ sản xuất trong nông thôn ngày càng được mở rộng, các hình thức tổ chức sản xuất đa dạng. Kinh tế trang trại phát triển với tốc độ khá, góp phần khai thác, sử dụng có hiệu quả nguồn lực trong sản xuất nông nghiệp. Đến nay, thu nhập 1ha canh tác đạt bình quân trên 230 triệu đồng/ha/năm. Đất đai đã thực sự là “tấc đất tấc vàng” làm giàu cho nông dân.

Đào Ban